Пaйдалықазбалaрды өндірудің қоршaғaн орта мен aдaм денсаулығынa әсері.
Биология
Сынып:
9-сынып
Бөлім:
Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері
Тақырып:
Пaйдалықазбалaрды өндірудің қоршaғaн орта мен aдaм денсаулығынa әсері.
30.12.2019
47
1
| Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме) | 9.3.2.1 - Пaйдалы қaзбaлaр өндірудің және қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру |
| Сабақтың мақсаты | <p>Барлық оқушылар: Пайдалы қазбаларды алу, өндеу, тасымалдау, қолданудың әсерін талқылау </p><p>Көптеген оқушылар: Пайдалы қазбаларды өндеуде қоршаған ортaғa әсерін сипаттау Кейбір оқушылар: Пайдалы қазбаларды өндеу технологиясын жетілдіру маңызын жүйелеу </p> |
| Бағалау критерийі | <p>-пайдалы қазбаларды алу, өндеу, тасымалдау, қолданудың әсерін талқылайды -пайдалы қазбаларды өндеуде қоршаған ортaғa әсерін сипаттайды </p><p> -пайдалы қазбаларды өндеу технологиясын жетілдіру маңызын жүйелейді </p> |
| Тілдік мақсaттар | Табиғи ландшафт, рекультивация, қазбаларды өндіру, радиоактивті элементтер, өндірістік қалдықтар, технологиялық қалдықтар |
| Құндылықтарға баулу | Еліміздің ұлттық қауіпсіздігі және бүкіләлемдік, өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы. |
| Пәнаралық байланыс | География, химия, экология |
| Алдыңғы білім | 9.3.1.4 - aзот пен көміртектің тaбиғаттағы aйнaлымының сызбaсын құру |
Сабақ барысы
| Сабақ кезеңдері | Жоспарланған іс-әрекет | Ресурстар |
|---|---|---|
|
Сабақтың басы (5 минут) |
<p>Психологиялық ахуал қалыптастыру</p><p> «Суретке байланысты тілек» тренинг. </p><p> Оқушыларды ортаға шеңбергe шaқыру. Cтикерге салынған әртүрлі суреттерді ұсыну. Суретті не үшін таңдағанын білу. Оқушылар таңдаған суретке байланысты тілектер айтады. </p><p> Топтарға бөлу. «Төрттік»әдіс. (алтын, күміс, қола, мыс.) Оқушыларды алтын, күміс, қола, мыс деп жазылған парақшалар тандатамын, тандаған аттары бойынша төрт топқа бөлнеді.</p><p> -сыныпта жағымды орта құрамын. </p><p>Күндеріне сәттілік тілеймін. </p><p> «Шындық, жалған» әдісі алдыңғы білімді пысықтау. 1.Атмосферада көміртек көмірқышқыл газы О2 түрінде болады. (жалған, СО2) </p><p> 2.Азот айналымы көміртек айналымына қарағанда жай (жалған, күрделі) </p><p> 3. Атмосфера құрамында азот мөлшері шамамен 78% (шындық) </p><p> 4. Азотты бекітудің үш жолы бар (шындық.) </p><p> 5. Шіру үдерісін тірі ағзалар жүзеге асырады (шындық) 6. Алуан түрлі микроскопиялық ағзаларды динитрификациялау дейді. (жалған, топырақ микрофлорасы) </p><p> 7. Органикалық шөгінді тау жыныстарының тірі ағзалдардың қатысуымен жүреді. (шындық) </p><p> 8. Жинақталу үдерісі бір ай сайын жүреді (жалған, миллиондаған жылдар бойы жүреді) </p><p> 9. Көміртек құрылымдық негізді барлық органикалық заттардын негізін құрайтын элемент (шындық) </p><p> 10. Атмосфера мен дүниежүзілік мұхит арасында үнемі СО2 мүмкін емес. (жалған, СО2 жүреді) </p> | |
|
Сабақтың ортасы (30 минут) |
<p>Мәтінмен жұмыс. </p><p> Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде пайда болатын табиғатқа кері әсердің бірнеше пункті бар. Топырақ қабатының бұзылуы және табиғи ландшафтардың өзгеруі. Пайдалы қазбаларды шахтада алу кезінде басқа проблема пайда болады – жер қыртыснда бос қуыс орындар пайда болады. Қазбаларды өндіру кезінде қолданылатын табиғи және жанама қосылыстармен қоршаған ортаның ластануы. Жер бетіне зиянды , радиоактивті элементтерді шығару. Пайдалы қазбаларды алу және тасымалдау кезіндегі апаттар. Пайдалы қазбалардың қоршаған ортаға зияны.Адам пайдалы қазбаларды қажет заттарды алу үшін өндіреді. Пайдалынп болған соң қалдықтар жойылып кетпейді. Олар қоршаған ортаға химиялық немесе физикалық өзгерген күйде қайтарылады. Кез келген өндірісте өндірістік және технологиялық қалдықтар болады Ластану ұдайы жүретін процес. Қазірде технология саласындағы зерттемелер зиянды қалдықтарды жоюға қабілетті бұзушы ағзалардың селекциясын ойлап табуға тыруда. Бірақ, әзірше ластану проблемасы шешімін тапқан жоқ, ғалымдар белгілі бір стандарттарды пайыздық әсер коэффиценті (ПӘК) нормасын жасады. </p><p> ТЖ.Тапсырма 1. </p><p>«5 сұрақ» әдісі арқылы осы мәтінде берілген пайдалы қазбаларды алу, өндеу, тасымалдау, қолданудың әсері туралы әшекей бұйымдар суреті беріледі, оқушылар танысып, сұрақтар құрастырып, бір топ келесі топқа сұрақтар қойып, талқылап, жауап береді. </p><p> Тапсырма: </p><p><br></p><table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>1</td><td><p><img src="/uploads/lesson_plans/5e09d3cfc21a5/images/5e09dd861ad84.png" style="width: 155px;"><br></p></td><td>Қоладан жасалған қарсы ілгек.</td></tr><tr><td>2</td><td><p><img src="/uploads/lesson_plans/5e09d3cfc21a5/images/5e09dda87d094.png" style="width: 159px;"><br></p></td><td>Мыстан жасалған білезік</td></tr><tr><td>3</td><td><p><img src="/uploads/lesson_plans/5e09d3cfc21a5/images/5e09ddc93a3e2.png" style="width: 161px;"><br></p></td><td>Алтыннан жасалған сырға</td></tr><tr><td>4</td><td><p><img src="/uploads/lesson_plans/5e09d3cfc21a5/images/5e09dde0e01c7.png" style="width: 134px;"><br></p></td><td>Күмістен жасалынған шолпы</td></tr><tr><td>5</td><td><p><img src="/uploads/lesson_plans/5e09d3cfc21a5/images/5e09ddfb994cd.png" style="width: 131px;"><br></p></td><td>Алюмений жасалынған бойтұмар </td></tr></tbody></table><p><br></p><p>Дескриптор: </p><p> -әшекейдің атын атайды; </p><p> -қай металлдан жасайтының анықтайды;</p><p> -қазба байлықтарының өнделуін, тасымалдауын, қолдануын талқылайды; </p><p> ҚБ: «Екі жұлдыз, бір тілек» бағалауы. </p><p>Топ басшы бағалайды.</p><p> Ж.Тапсырма </p><p>2. Stop-kadr әдісі арқылы пайдалы қазбаларды өндеуде қоршаған ортaғa әсерін туралы көрсетілетін бейнебаянның 1кадр (сәтінде) тоқтатып қойып, оқушыларға сұрақтар қою арқылы диалогқа тарту. Бейнебаян https://youtu.be/ D2hRKWoiHLM https://youtu.be/YnT49bFCPfc </p><p> 1.Көрсетілген мәлімет нені сипаттады?</p><p> 2. Қазақстанның пайдалы қазбаларын сипаттама бер </p><p> 3. Қазақстанның айдалы қазбаларын ата </p><p> 4.Пайдалы қазбаларды алудың жағымсыз әсері: 5..Пайдалы қазбаларды өндіруде қоршаға ортаға тигізер әсері қандай?</p><p> 6.Қоршаған ортаға қаншалықты қауіпті ? </p><p> 7.Адам денсаулығына және тіршілік сипатына әсері 8.Қазба байлықтарды қолданудың барлық жағымсыз жақтарымен күресуге мысал келтір: </p><p> Дескриптор: </p><p> - қазба байлықтарын өндіруде адам денсаулығына әсерін сипаттайды, </p><p> - қоршаған ортаға әсерін сипаттайды. </p><p> Бағалау: «Бас бармақ» белгісі арқылы мұғалім жауап берген оқушыны бағалайды </p><p> Ж.Ж.Тапсырма </p><p>3. «Карточкадағы терминдер» әдісі арқылы шағын жұпта пайдалы қазбаларды өндеу технологиясының маңызын жүйелеу бойынша берілген терминді бір-біріне түсіндіріп береді. </p><p> Терминдер. Рекультивация, радиоактивті элементтер, технологиялық қалдықтар, қазбаларды өндіру, пайыздық әсер коэффиценті (ПӘК), өндірістік қалдықтар, табиғи ландшафт, қалдықсыз технология. Дескриптор: </p><p> Терминді түсіндіріу арқылы пайдалы қазбаларды өндеу технологиясын жетілдіру маңызын ашып көрсетеді.</p><p> ҚБ. «Алақан белгісі» бағалауы арқылы жұптасқан оқушылар бірін бір бағалайды. </p><p> </p> | Н.ГАсанов. А.Р.Соловьева Б.Т.Ибраимова Оқулық 9- сынып «Атамамұра» , 2019 234-237 бет https://youtu.be/ D2hRKWoiHLM |
|
Сабақтың соңы |
<p>Рефлексия «Күншуақ» </p><p> Тақтада күн орнатылады. </p><p> Сары және көгілдір сәулешіктер таратылады. </p><p> Сары-маған өте ұнады, өте қызық ақпараттар алдым. Көгілдір-сабақ қызық емес, мен үшін керек мағлұмат болған жоқ. </p> |
Пікірлер(0)