Шешендік өнердің тарихы мен даму кезеңдері және жанрлық ерекшеліктері
Қазақ әдебиеті
Сынып:
9-сынып
Бөлім:
Тарихи шындық пен көркемдік шешім
Тақырып:
Шешендік өнердің тарихы мен даму кезеңдері және жанрлық ерекшеліктері
29.10.2019
500
21
| Сабақтың жалпы мақсаты | Қазақ ауыз әдебиетінің ерекше жанры – шешендік өнер арқылы халқымыздың тіл қазынасы мен тарихи шежіресі жайында білімдерін қалыптастырады. |
| Сілтеме | Әдебиет оқулығы, бейнежазба. С.Мирсейітова, «Оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын дамыту нысандары мен әдістері». |
| Оқу нәтижесі | Шешендік сөздер оқушылардың терең ойлауын, ұтқырлығын, тапқырқырлығын жетілдіруге дағдыландырады. |
| Негізгі идеялар | <p>– Адам бойындағы шешендік құндылықты ұғыну;</p><p>– мәселені шешудегі шешендік өнердің адам өміріндегі рөлін түсіну; </p><p> – ой елегінен өткізу арқылы шебер сөйлеуге баулу; </p><p> – осы мәтін бойынша оқиға барысындағы жұмбақтап, тұспалдап берген жауапты қарапайым сөзбен жеткізе білу; </p><p> – құнды мұра, асыл сөз, тапқыр ой екенін білу. </p> |
| Табыс критерийлері | <p>1. Шешендік сөздер туралы білу. </p><p> 2. Шешендік сөздердің өзіндік ерекшеліктерін білу. </p><p> 3. Шешендік сөздердің Тәуке хан тұсында жанданғанын білу. </p><p> 4. Қазақтың дәстүрлі шешендік сөздерінің түрлерін білу. </p><p> 5. Зерттеген ғалымдарды білу. </p><p> 6. Шешендік өнерді зерттеп, оқулық жазған Апресян екенін білу.</p> |
| Қолданылатын материалдар | <p>– <a href="https://bilimland.kz/" target="_blank">https://bilimland.kz/</a> ресурстарын қолдану. </p><p> – Интерактивті тақтадан слайд көрсету. </p><p> – Постер жазып, қорғау, карточкалар тарату.</p> |
| Оқыту формасы, технологиясы, әдістері | <p>– Топ құру, топпен жұмыс, жеке жұмыс; </p><p> – Оқушыларды деңгейлеріне (АВС тобы) қарай ерекше бақылау; </p><p> – Блум таксономиясы бойынша білімдерін дамыту.</p> |
Сабақ барысы
| Сабақ кезеңдері | Жоспарланған іс-әрекет | Ресурстар |
|---|---|---|
|
Психологиялық ахуал |
<p><b>Мұғалімнің іс-әрекеті</b></p><p>Сабақ басталғанда музыка қосылып тұрады. Оқушыларды қазақ билерінің суреттері арқылы 3 топқа бөлемін.Топқа бөлінгеннен кейін топ ережесін сақтауды ескертемін. </p><p>Топ мүшелері рөлдерге бөлінеді. </p><p> Бүгінгі сабақта оқушылар өз-өздерін бағалау критерийлері бойынша бағалайды. Критерийлерді таныстырамын. </p><p> (Топ ережесі ілулі тұрады.)</p><p><b>Оқушының іс-әрекеті</b></p><p>Оқушылар қазақ билерінің суреттері арқылы топқа бөлінеді.</p><p><img src="/uploads/lesson_plans/5db7ff5a9ff28/images/5db8036f47c63.png" style="width: 261px;"></p><p>Оқушылар бекіткен топ ережелерін еске түсіреді</p><p>Топ басшысы бағалау критерийлері арқылы топ мүшелерін бағалайды.</p> | |
|
Қызығушылығын ояту |
<p>Шешендік сөздер туралы бейнежазба көрсетемін. <a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani" target="_blank">https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani</a><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani" target="_blank"></a></p><p>Сұрақ қаямын: </p><p> 1. Бейнежазба не жайлы болды? </p><p> 2. Қандай шешендер туралы айтылды? </p><p> 3. Олар қалай билік жүргізген екен?</p><p>Ұтымды жауап берген оқушы мен топты мадақтап отырамын.</p><p><b>Сөздікпен жұмыс</b></p><p><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani" target="_blank">https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani</a><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani" target="_blank"></a></p><p>Оқушылар бейнежазбадан көргендері бойынша әңгімелейді. Сұрақтарға жауап береді.<br><b>Сөздікпен жұмыс</b></p><p><img src="/uploads/lesson_plans/5db7ff5a9ff28/images/5db804372e982.png" style="width: 263px;"><b><br></b></p> | Ұжымдық жұмыс |
|
Білу |
<p>Табыс критерийлерін білгізу.</p><p>Шешендік сөздер бойынша оқыған білімдерін еске түсіріп, топ болып талқылап, әр топқа постер дайындауға уақыт беремін. Әр топқа тақырыпшаларды бөліп беремін.</p><p><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/tole-bi-qazybek-bi-ajteke-bi" target="_blank">https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/tole-bi-qazybek-bi-ajteke-bi</a><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/tole-bi-qazybek-bi-ajteke-bi" target="_blank"></a></p><p>I Қазақ әдебиетінің ерекше бір жанры-шешендік сөздер </p><p> II Шешендік сөздердің жанрлық түрлері </p><p> III Қазіргі шешендік сөздер Постерді қорғау кезінде «терең тыңдалымды» талап етемін.<br></p><p>Оқушылар өздеріне мақсат қоя білуге үйренеді. Табыс критерийлерімен танысады. Әр топ өз постерін қорғауға дайындалады. </p><p> Әр топтан баяндамашы шығып тақырыптарын қорғап, шешендік сөз туралы алған білімдерін ортаға салады. Бірін-бірі мұқият тыңдайды</p> | <p>Топпен жұмыс </p><p> Постер дайындау</p> |
|
Түсіну |
<p>Әр топқа бір-біріне сұрақтар қойғызып, білімдерін анықтау. (АВС оқушыларының мүмкіндігін ескеру) </p><p> Топтарға 2 жұлдыз, 1 ұсыныс арқылы бағалауларын айтамын. </p><p> Топ басшылары постерлерін бағалау үшін бағалау критерийлерін беремін.</p><p>Оқушылар сұраққа жауап береді. </p><p> Топ мүшелері жауаптарды өзара бағалап отырады. </p><p> Топтар бір-бірін 2 жұлдыз, 1 ұсыныс арқылы бағалайды.</p><p>Постерді бағалау критерийлері:</p><table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>Критерийлер</td><td>ұпай</td><td>Оқушылар аты </td></tr><tr><td><br></td><td>0-5</td><td><br></td></tr><tr><td>Постерлеріні талақа сай безендірілуі</td><td><br></td><td><br></td></tr><tr><td>Әр топ өз тақырыпшаларын қорғауы аша алуы </td><td><br></td><td><br></td></tr><tr><td>Дұрыс сұрақ қоя алуы </td><td><br></td><td><br></td></tr><tr><td>Тапсырмаларды орындауы</td><td><br></td><td><br></td></tr><tr><td>Барлық ұпай</td><td><br></td><td></td></tr></tbody></table><p><br></p> | <p>2 жұлдыз, 1 ұсыныс </p><p><br></p><p><br></p><p><br></p><p>Топпен жұмыс</p> |
|
Қолдану |
<p>Барлық топты жұпқа бөлемін. Жұп болған оқушыларға «5 жол өлең» стратегиясы бойынша тақырыпқа байланысты тапсырма беріп, стратегияның құрлысымен таныстырамын. </p><p> Жеке оқушыларға (АВС) шешендердің сөздері жазылған үлестірмелер беремін.</p><p> Оқушылар уақыт үнемдеп, сын тұрғысынан ойланып, жауап беруге итермелеймін.</p><p> Ұтымды жауап берген оқушылар мен топтарды мадақтап отырамын.</p><p><br></p><p>Топ басшысының топ мүшелерін бағалау керегін ескертіп отырамын. </p><p>«5 жол өлең»стратегиясы </p><p> 1 зат есім </p><p> 2 сын есім </p><p> 3 етістік </p><p> 4 сөзді бір сөйлем </p><p> 1-жол зат есімнің синонимі </p><p> Жұп болып, ойланып, құрастырады </p><p> Жеке тапсырмалар</p><p><b>А-оқушы: </b></p><p>“Сөзден тәтті нәрсе жоқ. </p><p> Сөзден ащы нәрсе жоқ. </p><p> Сөзіңді тіліңе билетпе, ақылыңа билет. </p><p> Ақылыңды, сөзіңді </p><p> Ақылсызға қор етпе, </p><p> Ақылдыға айт, кімге, қай жерде, қай кезде </p><p>сөйлейтініңді біл”, – деп қай шешен айтқан айтқан. </p><p>Шешендік сөздің мәнін қалай түсінесің? Өзің сөзді қалай қолданасың?</p><p><b>В оқушы: </b> </p><p>“Қазақтар... мүдірмей, кідірмей, ерекше екпінмен сөйлейді. Ойын дәл, айқын ұғындырады. Ауызекі сөйлеп отырғанның өзінде сөйлеген сөздері ұйқаспен, ырғақпен келетіні соншалық, бейне бір өлең екен деп таңғаласың”, – деп кім айтқан? Ғалым қазақтың қандай қабілетін бағалаған?</p><p><b>С оқушы:</b></p><p>“Көш бастау қиын емес – </p><p> Қонатын жерде су бар. </p><p> Қол бастау қиын емес – </p><p> Шабаты жерде жау бар. </p><p> Шаршы топта сөз бастау қиын – </p><p> Шешімін таппас дау бар”, – деп кім айтқан. Ақын нені ең қиын деп тұр? </p><p> Оқушылар уақытты үнемдеп, сын тұрғысынан ойлана отырып жауап беруге тырысады. </p><p> Топ мүшелерінің жалпы жұмысын бағалау.</p><table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>критерийлер</td><td>ұпай</td><td>Оқушылар аты </td></tr><tr><td><br></td><td><br></td><td><br></td></tr><tr><td>Постер қорғау</td><td>0-5</td><td><br></td></tr><tr><td>Жеке тапсырма</td><td>0-3</td><td><br></td></tr><tr><td>“5 жол өлең” шығаруы</td><td>0-3</td><td><br></td></tr><tr><td>“Ой кестесі” бойынша салытыруды орындауы</td><td> 0-3 </td><td><br></td></tr><tr><td>“Ыстық орындық” стратегиясы</td><td> 0-3 </td><td><br></td></tr><tr><td>Барлық ұпай</td><td>16</td><td></td></tr></tbody></table><p><br></p> | |
|
Сергіту сәті |
<p>«Әлқисса» музыкасы бойынша сергіту.</p><p><br></p> | Оқушылар тұрып, жаттығу жасайды. |
|
Талдау |
<p>Қазірғі шешендік өнер мен бұрынғы шешендік өнерді салыстыру үшін кесте беремін.</p><p> Топ басшысы топ мүшелерін бағалауын ескертіп отырамын. </p><p> Ұтымды жауап берген оқушылар мен топтарды мадақтап отырамын.</p><p><br></p><p>Оқушылар ойлана отырып, салыстырып жазады.</p><p>Ой кестесі</p><p><br></p><table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>Бұрынғы шешендік сөздер</td><td>Қазіргі шешендік сөздер</td></tr><tr><td><br></td><td><br></td></tr></tbody></table><p>Оқушылар сын тұрғысынан ойланып салыстыра жазып, оқиды.</p> | Салыстыру әдісі |
|
Жинақтау |
<p>Оқушылардың өздері жинақтаған білімдерін тексеру үшін сын тұрғысынан ойландыратын сұрақтар туындатамын. </p><p> Әр топтан суырылып шыққан оқушылардан “Ыстық орындық” стратегиясы арқылы сұраймын.</p><p>I топ: Қалай ойлайсыңдар, неге шешендер бірде шешендік сөздің авторы, бірде кейіпкері ретінде айтылып келеді? </p><p> II топ: Тәуелсіз еліміздің қандай шешендерін білесіңдер? </p><p> III топ: “Шешеннің бойында қандай қасиеттер болуы керек?”</p> | “Ыстық орындық” стратегиясы |
|
Бағалау |
<p>Оқушылардың білімдерін бағалау үшін</p><p><a href="https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani" target="_blank">https://bilimland.kz/kk/courses/qazaq-adebieti/9-synyp/lesson/sheshendik-sozderding-tarbielik-mani</a> ресурсындағы тест бойынша білімдерін бағалаймын.</p><p><img src="/uploads/lesson_plans/5db7ff5a9ff28/images/5db808d2e44ba.png" style="width: 244px;"></p><p>Тест сұрақтарын шешеді.</p><p>Сабақтың түйінді сөзін оқушылардан сұраймын. </p><p> Топтардың сабақтың әр кезеңдеріндегі алған ұпайларын есептеп шығаруды тапсырамын.</p><p>Топ басшысы топ мүшелерінің ұпайларын есептеп айтады.</p> | Бағалау критерийлері |
|
Рефлексия |
3-2-1 рефлекция толтырады. | Оқушылар стикерлерге жазып, іледі. |
Пікірлер(0)